A Portrait of the Artist as a Young Man – James Joyce (Polska edycja: Portret artysty jako młodego mężczyzny)

Portret artysty jako młodego mężczyzny to pierwsza powieść Joyce’a, opublikowana po poprzednim sukcesie jego krótkiej kolekcji Dubliners. Powieść jest napisana w modernistycznym stylu, z dialogiem i narracją łączące się w rodzaj strumienia świadomości, która ma na celu wywołanie rozmycia pamięci. Joyce pierwotnie planowała pisanie realistycznej powieści autobiograficznej 63 rozdziałów zatytułowanych Stephen Hero. Porzucił próbę w połowie drogi i skoncentrował swoje wysiłki na temat portretu, krótszej, ostrzejszej pracy w modernistycznym stylu. Jego alter-ego pozostał Stephen Dedalus, nazwany na cześć Daedalusa, mitologicznego greckiego rzemieślnika i ojca Ikara. Portret został napisany, gdy czekał na opublikowanie Dublinerów, proces, który trwał osiem lat i tak sfrustrował Joyce, że kiedyś rzucił manuskrypt portretu w ogień, powodując, że jego rodzina uciekła, by go uratować. Powieść ściśle śledzi wczesne lata Joyce’a. Podobnie jak jego alter-ego Stephen, Joyce urodził się w rodzinie z klasy średniej i mieszkał w Dublinie, kiedy schodzili w ubóstwo; zbuntował się przeciwko swojemu irlandzkiemu wychowaniu katolickiemu, aby zostać gwiazdą na uniwersytecie w Dublinie i odłożył myśli o kapłaństwie lub lekarstwie, inne kariery zaoferowały mu, aby zostać pisarzem. Joyce nie stroni od wrażliwych tematów, prezentując odkrycia młodzieży we wszystkich swoich fizycznych szczegółach, w tym nastoletnie wizyty Stephena w prostytutkach (które odzwierciedlają młodość Joyce’a, i prawdopodobnie skurczyła się z podejrzaną kiły, które nękały jego wizję i torturował jego zdrowie do końca życia) oraz homoseksualne poszukiwania dzieci w szkole jezuickiej. Pismo jest w bezpłatnym pośrednim stylu, umożliwiając narratorowi skupienie się zarówno na Stephena, jak i prezentowaniu postaciami i wydarzeniami przez jego oczy, aż do ostatniego rozdziału, w którym wpisy dziennika pierwszej osoby Stephena sugerują, że w końcu znalazł głos. W miarę postępu powieści składnia i słownictwo również rosną w złożoności, odzwierciedlając rozwój Stephena. Z trzech powieści Joyce’a Portret jest najprostszy i dostępny. Ale pozostaje tak samo bogaty i złożony jak każde arcydzieło, a krytycy przez pokolenia uważają go za dzieło wyjątkowego piękna i percepcji.