A Portrait of the Artist as a Young Man

James Joyce

Polska edycja

Portret artysty jako młodego mężczyzny

Portret artysty jako młodego mężczyzny to pierwsza powieść Joyce’a, opublikowana po poprzednim sukcesie jego krótkiej kolekcji Dubliners. Powieść jest napisana w modernistycznym stylu, z dialogiem i narracją łączące się w rodzaj strumienia świadomości, która ma na celu wywołanie rozmycia pamięci. Joyce pierwotnie planowała pisanie realistycznej powieści autobiograficznej 63 rozdziałów zatytułowanych Stephen Hero. Porzucił próbę w połowie drogi i skoncentrował swoje wysiłki na temat portretu, krótszej, ostrzejszej pracy w modernistycznym stylu. Jego alter-ego pozostał Stephen Dedalus, nazwany na cześć Daedalusa, mitologicznego greckiego rzemieślnika i ojca Ikara. Portret został napisany, gdy czekał na opublikowanie Dublinerów, proces, który trwał osiem lat i tak sfrustrował Joyce, że kiedyś rzucił manuskrypt portretu w ogień, powodując, że jego rodzina uciekła, by go uratować. Powieść ściśle śledzi wczesne lata Joyce’a. Podobnie jak jego alter-ego Stephen, Joyce urodził się w rodzinie z klasy średniej i mieszkał w Dublinie, kiedy schodzili w ubóstwo; zbuntował się przeciwko swojemu irlandzkiemu wychowaniu katolickiemu, aby zostać gwiazdą na uniwersytecie w Dublinie i odłożył myśli o kapłaństwie lub lekarstwie, inne kariery zaoferowały mu, aby zostać pisarzem. Joyce nie stroni od wrażliwych tematów, prezentując odkrycia młodzieży we wszystkich swoich fizycznych szczegółach, w tym nastoletnie wizyty Stephena w prostytutkach (które odzwierciedlają młodość Joyce’a, i prawdopodobnie skurczyła się z podejrzaną kiły, które nękały jego wizję i torturował jego zdrowie do końca życia) oraz homoseksualne poszukiwania dzieci w szkole jezuickiej. Pismo jest w bezpłatnym pośrednim stylu, umożliwiając narratorowi skupienie się zarówno na Stephena, jak i prezentowaniu postaciami i wydarzeniami przez jego oczy, aż do ostatniego rozdziału, w którym wpisy dziennika pierwszej osoby Stephena sugerują, że w końcu znalazł głos. W miarę postępu powieści składnia i słownictwo również rosną w złożoności, odzwierciedlając rozwój Stephena. Z trzech powieści Joyce’a Portret jest najprostszy i dostępny. Ale pozostaje tak samo bogaty i złożony jak każde arcydzieło, a krytycy przez pokolenia uważają go za dzieło wyjątkowego piękna i percepcji.